ترانس اتوماتیک و استابلایزر چیست و چگونه کار می‌کند؟

ترانس اتوماتیک و استابلایزر چیست و چگونه کار می‌کند؟ تکنولوژی‌های مختلف ترانس اتوماتیک و استابلایزر در کیفیت و کارآیی آن‌ها چه نقشی دارد؟

ترانس اتوماتیک و استابلایزر ابزاری است که به  کمک آن نوسانات ولتاژ شبکه برق جبران می‌شود. با کم و زیاد شدن بار‌گذاری شبکه برق در طول بانه روز، روزهای هفته و حتی فصل‌های گوناگون سال، ولتاژ آن یکسان نبوده و زیاد و کم می‌شود. برای نمونه در فصل تابستان و در هنگام غروب آفتاب، از یک‌سو همچنان گرمای روز از بین نرفته و نیاز است که کولرها روشن باشند. از سوی دیگر با کم شدن روشنایی، چراغ‌های ساختمان‌ها نیز روشن هستند. ضمن اینکه همه واحدهای اداری، تجاری، صنعتی و خانگی پویا و لوازم برقی آنها نیز روشن هستند. در این زمان مصرف برق به بیشترین اندازه خود می‌رسد و ولتاژ شبکه بسیار کم می‌شود. در فصل‌های خنک و در نیمه‌های شب که مصرف برق بسیار کم است، ولتاژ شبکه به بیشینه خود می‌رسد. بنابراین کم و زیاد شدن ولتاژ برق طبیعی و گریز‌ناپذیر است. درنتیجه تهیه ترانس اتوماتیک و استابلایزر مخصوصا در برخی مناطق ضرورت می یابد.

از دیر‌باز تا کنون دو فناوری فراگیر برای جبران نوسان ولتاژ برق شهر به‌کار گرفته شده است:

ترانس اتوماتیک با ساختار رله‌ای

در روش نخست، یک اتو‌ترانسفورماتور (Auto-Transformer) با چندین سر بیرون آمده از سیم‌پیچ ثانویه، به‌کار رفته است. نمای کلی این ساختار در شکل ۱ نمایش داده شده است.

در ساختار بالا، با توجه به دامنه ولتاژ ورودی، یکی از کلیدهای SW2، SW1 یا SW3 وصل می‌شوند. برای نمونه، چنانچه ولتاژ برق شهر دامنه خوبی داشته باشد، SW2 روشن می‌شود. اگر برق ورودی با افت یا افزایش همراه باشد، به ترتیب SW1 و SW3 ولتاژ مناسب را به بار می‌رسانند.

همان‌طور که دیده می‌شود، پیاده‌سازی ساختار نشان داده شده در شکل بالا با کاربرد رله انجام می‌شود و روش پله-پله آن نمی‌تواند ولتاژ بار را در مقدار ویژه‌ای تثبیت کند. بلکه همواره آن را در بازه مناسبی نگاه می‌دارد. از دید ریزپردازان به کار بردن واژه استابلایزر برای چنین ابزاری نادرست بوده و ترانس اتوماتیک رله‌ای برای نام‌گذاری آن بهتر است. زیرا ولتاژ خروجی آن روی یک عدد تثبیت نشده است. البته این واژه دانسته یا نادانسته به‌وسیله بسیاری از فروشندگان، همکاران و حتی سازندگان گرامی به‌کار برده می‌شود که نیازمند اصلاح است.

ترانس اتوماتیک و استابلایزر سروو موتوردار

ساختار دیگری که به‌طور فراگیر برای جبران نوسان ولتاژ به‌کار می‌رود، اتو‌ترانسفورماتور دیگری است که سیم‌پیچی آن بر روی هسته‌های حلقوی انجام شده و تک‌تک دورهای آن در‌دسترس هستند. از آنجا که شماره دورهای سیم‌پیچی بسیار زیاد است، به‌کار بردن رله برای وصل کردن آنها ناشدنی است. از این روی، روکش لاکی سیم‌ها تراشیده شده و یک جاروبک زغالی که به خروجی وصل است به کمک یک موتور سروو روی آنها لغزیده و با جابه‌جایی آن ولتاژ خروجی تنظیم می‌شود. تصویر یک نمونه از استابلایزر های سروو‌موتوری در شکل ۲ نشان داده شده است.