ترانسفورماتور یک دستگاه تغییر ولتاژ برق بوده که برق ورودی به دستگاه‌های مختلف را در ولتاژ موردنیاز آن تنظیم می‌کند. برای خرید ترانس لازم است نکات مهمی را موردتوجه قرار دهید تا بهترین دستگاه را برای کاربرد مورد نظرتان تهیه کنید. معمولاً برق تولید شده در نیروگاه‌ها در ولتاژهای مختلفی وارد شبکه می‌شود. وظیفه اصلی ترانس این است که اختلاف ولتاژ را جبران کند و ولتاژ موردنیاز دستگاه را تنظیم و به دستگاه برساند.
ترانس‌ها دارای انواع مختلفی هستند که هرکدام از آنها می‌تواند ولتاژ مشخصی را تنظیم و وارد دستگاه کند. برای خرید ترانسفورماتور لازم است ابتدا به نوع نیاز و مقدار ولتاژ مصرفی دستگاه‌ها دقت کنید. همچنین لازم است به ولتاژهای ورودی و خروجی، میزان قدرت ترانس، ساختمان آن و همچنین تجهیزات خنک‌کننده در آن توجه داشته باشید.
انواع ترانس را بشناسید
ترانس‌ها دارای انواع مختلفی هستند که بر اساس نوع کاربری، فرکانس، جنس هسته، ساختار هسته، جنس عایق، تک‌فاز یا سه‌فاز، افزاینده و کاهنده، سطح ولتاژ، نوع خنک‌کنندگی و میزان توان به دسته‌های گوناگونی تقسیم می‌شوند. به‌طورکلی انواع ترانسفورماتور به شرح زیر خواهد بود:
انواع ترانسفورماتورها بر اساس فرکانس
یکی از مهم‌ترین نکات در تعیین جنس و ابعاد هسته ترانس، فرکانس آن است. ترانسفورماتورها بر اساس کاربرد و نوع استفاده از آنها می‌توانند دارای هسته‌های مختلفی باشند. در فرکانس‌های برق شهری که به‌اندازه ۵۰ تا ۶۰ هرتز است می‌توان از هسته‌های آهنی و یا ورق آهنی استفاده کرد.
این نوع ترانس‌ها، ترانسفورماتور فرکانس پایین برق شهر و یا شبکه قدرت نام دارند. در فرکانس‌هایی بالاتر از این حد، پودر آهن و در بخش‌های سوییچینگ، فریت کاربرد دارد. به این نوع ترانس‌ها نیز ترانسفورماتورهای فرکانس بالا و یا سوییچینگ گفته می‌شود.
بر همین اساس ترانسفورماتورها از نظر فرکانس به دودسته تقسیم می‌شوند:
- ترانسفورماتورهای فرکانس پایین
- ترانسفورماتورهای فرکانس بالا
انواع ترانسفورماتور بر اساس توان
میزان توانی که از یک ترانسفورماتور عبور می‌کند می‌تواند از چند میلی‌وات تا چندین مگاوات متغیر است. بر همین اساس ترانسفورماتورها به دسته‌های زیر تقسیم می‌شوند:
- ترانسفورماتورهای توان پایین
- ترانسفورماتورهای توان متوسط
- ترانسفورماتورهای توان بالا
انواع ترانسفورماتور بر اساس ساختار هسته‌ای و سیم‌پیچ آن
بر اساس نوع کاربرد، هسته و سیم‌پیچ، ترانس می‌تواند دارای انواع متفاوتی باشد. این سیم‌پیچ‌ها می‌توانند بر روی‌هم و یا در کنار هم باشند و یا در بوبین‌های دارای چند شیار قرار گرفته باشند. همچنین می‌توانند به‌صورت صفحات پی.سی.بی باشند.
به‌طورکلی ترانسفورماتورها بر اساس ساختار هسته و نوع سیم‌پیچ به دسته‌های زیر تقسیم می‌شوند:
- ترانسفورماتور حلقوی
- ترانسفورماتور پلانار
- سیم‌پیچ‌ها بر روی دو ساق جداگانه
- سیم‌پیچ‌ها بر روی یک ساق
انواع ترانسفورماتور بر اساس جنس عایق
در ترانسفورماتورهای ولتاژ بالا، علاوه بر عایق‌بندی‌های متداول از عایق‌هایی در بخش‌ها و نقاط دیگر ترانسفورماتور و همچنین بخش‌های دیگر سیم‌پیچ‌ها استفاده می‌شود. این ترانسفورماتورها به دسته‌های زیر تقسیم می‌شوند:
- ترانسفورماتورهایی با عایق روغنی
- ترانسفورماتورهایی با عایق گاز
- ترانسفورماتورهایی با عایق هوا و مواد جامد
انواع ترانسفورماتور بر حسب کاربری
مهم‌ترین مشخصه یک ترانسفورماتور نوع کاربری آن خواهد بود. ترانسفورماتورها در اندازه‌ها و توان‌های مختلف در بخش‌های گوناگونی مورداستفاده قرار می‌گیرند. انواع ترانسفورماتور بر اساس کاربرد آن به شرح زیر خواهد بود:
- ترانسفورماتورهای قدرت
- ترانسفورماتور جریان
- ترانسفورماتور تغذیه
- اتو ترانسفورماتور
انواع ترانسفورماتور بر اساس تعداد فاز
ترانسفورماتورها بر اساس نوع و تعداد فاز نیز دارای انواع مختلفی هستند. هرکدام از انواع این ترانس‌ها برای نوع خاصی از جریان و قدرت برق کاربرد دارد. بر همین اساس ترانسفورماتورها بر اساس تعداد فاز به دودسته تقسیم می‌شوند:
- ترانسفورماتورهای تک‌فاز
- ترانسفورماتورهای سه‌فاز
انواع ترانسفورماتور بر اساس افزاینده و یا کاهنده
به‌طورکلی ترانسفورماتورها یا کاربرد کاهنده جریان را دارند و یا جریان را افزایش می‌دهند. برخی از ترانسفورماتورها نیز تغییری در جریان برق ایجاد نمی‌کنند. به این معنا که نه کاهنده هستند و نه افزایش‌دهنده. بر همین اساس ترانسفورماتورها بر اساس نوع کاربرد به سه دسته تقسیم می‌شوند:
- ترانسفورماتورهای افزایش‌دهنده
- ترانسفورماتورهای کاهنده
- ترانسفورماتورهایی نه کاهنده و نه افزایش‌دهنده
انواع ترانسفورماتور بر اساس نوع ولتاژ
ترانسفورماتورها بر اساس میزان قدرت نیز به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. هر یک از این ترانسفورماتورها در بخش‌های مختلفی کاربرد دارد:
- ترانسفورماتورهای فشار ضعیف
- ترانسفورماتورهای فشار متوسط
- ترانسفورماتورهای فشارقوی
انواع ترانسفورماتور بر حسب نوع خنک‌کنندگی
لازم است تلفات انرژی به‌گونه‌ای از ترانسفورماتور دفع گردد. بر همین اساس می‌توان آنها را به دسته‌های مختلفی تقسیم‌بندی کرد:
- ترانسفورماتورهایی که با آب خنک می‌شوند
- ترانسفورماتورهایی که با هوا خنک می‌شوند
- ترانسفورماتورهایی که به‌وسیله روغن خنک می‌شوند
- ترانسفورماتورهایی که با کمک فن خنک می‌شوند.
ترانس‌های داخل دستگاه استابلایزر
استابلایزرها دستگاه‌هایی هستند که جریان برق ورودی به ساختمان را در میزان موردنیاز تنظیم و وارد دستگاه‌هایی مانند تلویزیون، یخچال، رایانه و… می‌کنند.
در صورت ایجاد نوسانات برقی و ورود جریان‌های بیشتر از ۲۲۰ ولت به داخل دستگاه‌ها و لوازم برقی، این وسایل دچار آسیب جدی و یا حتی آتش‌سوزی می‌شوند. ازاین‌رو استفاده از دستگاه استابلایزر و یا همان ترانس می‌تواند از ایجاد چنین مشکلاتی پیشگیری کند.
ترانس استابلایزر یک دستگاه کاربردی است که می‌تواند جریان‌های ورودی را کنترل کند. همچنین با استفاده از نمایشگرهایی که بر روی برخی از این ترانس‌ها وجود دارد می‌توان میزان جریان ورودی را در سطح موردنیاز دستگاه تنظیم کرد.
ترانس‌های تبدیل
معمولاً جری‌های برق خروجی از نیروگاه‌های برق دچار نوسان می‌شود و ممکن است جریانی کمتر و یا بیشتر از حد نیاز وارد دستگاه‌ها و یا لوازم‌خانگی شود. ترانس‌های تبدیل همان گونه که از نامشان پیداست جریان‌های مختلف برق را گرفته و به جریان موردنیاز دستگاه‌ها که معمولاً ۲۲۰ ولت است تبدیل می‌کنند.
همچنین برخی از دستگاه‌ها به میزان برق بیشتر و یا کمتر از جریان ورودی برق نیاز دارند. در این موارد ترانس تبدیل می‌تواند جریان ورودی برق را به میزان موردنیاز دستگاه تبدیل کند.
راهنمای خرید انواع ترانسفورماتور
باتوجه‌به روند صنعتی‌شدن در تمامی نقاط و مکان‌ها، استفاده از ترانس‌ها نیز رو به افزایش است. این ترانس‌ها می‌توانند از ایجاد بسیاری از مشکلات در خانه‌ها و یا در اندازه‌های بزرگ‌تر در کارخانه‌ها جلوگیری کنند.
در هنگام خرید ترانس لازم است به نکاتی توجه کنید تا ترانسفورماتوری مطابق با نوع کاربری و نیاز دستگاهتان را تهیه کنید مهم‌ترین نکات در خرید ترانس به شرح زیر است:
۱ به ولتاژهای ورودی و خروجی دستگاه دقت کنید
باتوجه‌به سیستم‌های الکتریکی که مورداستفاده قرار می‌گیرد، ولتاژهای مختلفی نیز برای این دستگاه موردنیاز است.
برخی از دستگاه‌ها برای کارکردن به ولتاژهای پایین‌تری از میزان ولتاژ برق شهری نیاز دارند. همچنین برخی دیگر از دستگاه‌ها برای کارکردن به ولتاژهای بالاتری نیاز خواهند داشت. در هنگام خرید ترانسفورماتور لازم است به میزان ولتاژی که وارد دستگاه می‌شود و همچنین میزان ولتاژی که از دستگاه خارج می‌شود توجه کنید.
۲ میزان و درجه قدرت ترانس
این اندازه بر حسب میزان قدرتی تعیین می‌شود که دستگاه می‌تواند با حداکثر توان خود و بدون آسیب رسیدن به دستگاه تولید کند.
۳ تعداد فاز دستگاه
تعداد فاز دستگاه معمولاً باتوجه‌به مکانی که قرار است مورداستفاده قرار بگیرد تعیین می‌شود. معمولاً ترانسفورماتورها در دودسته تک‌فاز و سه‌فاز وجود دارند و می‌توان آنها را نیز به یکدیگر تبدیل کرد.
به‌گونه‌ای که می‌توان از سه ترانسفورماتور تک‌فاز به‌جای یک ترانسفورماتور سه‌فاز استفاده کرد. اما این کار نیاز به داشتن فضای بزرگی دارد و بهتر است از نمونه سه‌فاز به‌جای سه ترانس تک‌فاز استفاده کرد.
۴ فرکانس نامی
این فرکانس در واقع همان فرکانس تعریف شده مصرفی برای خصوص برق است و معمولاً فرکانس ۵۰ هرتز خواهد بود. در هنگام خرید به فرکانس نامی آن نیز دقت کنید.
۵ کاربرد ترانسفورماتور
ترانسفورماتورها در ابعاد و کاربردهای مختلفی تولید و به بازار عرضه می‌شوند. برخی از این ترانس‌ها بزرگ و صنعتی بوده و برخی دیگر نیز برای مصارف خانگی و کوچک‌تر طراحی می‌شوند. لازم است قبل از خرید به نوع نیاز و کاربرد ترانسفورماتور توجه کنید و وسیله‌ای مطابق با نوع نیاز خود تهیه کنید.
۶ توجه به سیستم خنک‌کننده
ترانسفورماتورها بر اساس نوع خنک‌کننده به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که باتوجه‌به منطقه‌ای که قرار است دستگاه در آنجا نصب شود، می‌توان هر یک از آنها را انتخاب کرد.
به طور مثال برای مناطق مرطوب می‌توان از ترانسفورماتورهایی با سیستم خنک‌کنندگی روغنی استفاده کرد، همچنین در مناطقی که خطر آتش‌سوزی وجود دارد می‌توان از ترانسفورماتورهای خشک که دارای سیستم خنک‌کنندگی هوا هستند بهره برد.
کلام آخر
ترانسفورماتورها دستگاه‌هایی بسیار کاربردی هستند که وجود آنها در هر مکانی الزامی است. این دستگاه‌ها با تنظیم دقیق جریان برق ورودی به ساختمان‌ها از ایجاد خسارات جلوگیری می‌کنند. برای خرید ترانس در اندازه‌های مختلف لازم است نکاتی را مدنظر قرار دهید تا دستگاهی مناسب با نیازتان را تهیه کنید.
ممنون از راهنمای کامل برای خرید ترانس . انواع اون به خوبی اشاره شد