ولتاژ برق عبوري از سيم‌ها و مدارها همواره ثابت نبوده و به صورت پيوسته در حال نوسان است. مي‌توان گفت كه تمامي وسايل و ابزارهايي كه با جريان برق كار مي‌كنند نسبت به اين نوسانات حساس هستند و احتمال دارد بر اثر آن‌ها دچار آسيب و اختلال در عملكرد شوند. تجهيزات حفاظت ولتاژ از جمله وسايلي هستند كه به منظور محافظت از وسايل الكتريكي در برابر نوسانات ولتاژ و جريان به كار برده مي‌شوند. استابلايزر و ترانس دو نمونه از اين تجهيزات هستند كه در ادامه با آن‌ها بيشتر آشنا خواهيم شد.

مي‌توان گفت كه ساخت هر وسيله برقي متناسب با دريافت يك بازه خاص از انرژي الكتريكي صورت مي‌گيرد و هر وسيله تا حد مجازي آماده دريافت نوسانات جريان برق بوده و همين نوسانات در حد مجاز نيز در بلند مدت سبب كاهش طول عمر وسيله مذكور خواهند شد. با استفاده از ترانس اتوماتیک تکفاز مي‌توان نوسانات برق را تا حد زيادي كاهش داد و همچنین با استابلایزر تک فاز، به طور کامل از شر این نوسانات ولتاژی خلاص شد و به افزايش سلامت و طول عمر دستگاه‌ها كمك كرد. برای اطلاعات بیشتر درمورد چیستی ترانس و استابلایزر تک فاز، به مقاله استابلایزر چیست مراجعه کنید!

به زبان ساده وظيفه يك استابلايزر نگه داشتن ولتاژ در حال نوسان بر روي يك عدد ثابت است. عدد مذكور براي تجهيزات و وسايلي كه با برق تك فاز كار مي‌كنند معادل 220 يا 230 ولت است.

به بيان ديگر يك استابلايزر، جريان‌هايي كه بالاتر از حد مجاز باشند را تعديل و جريان‌هايي كه كمتر از حد مجاز باشند را تقويت مي‌كند.

اما پیش از آنکه در مورد ترانس تک فاز و استابلایزر تک فاز توضیحات کاملتری ارائه دهیم، باید با مفهوم برق تک فاز آشنا شویم:

مفهوم برق تك‌ فاز
برق تك فاز عبارت است از يك مدار قدرت جريان متناوب سينوسي AC كه به صورت دو سيمي است. در يك سيم، برق جريان دارد كه فاز ناميده مي‌شود و سيم ديگر كه خنثي است اصطلاحا نول نام دارد. برق به صورت متناوب بين اين دو سيم جريان دارد.

تغذيه برق خانه‌هاي مسكوني عمدتا با برق تك فاز انجام مي‌شود. در صورتي كه در مراكز صنعتي اين امر توسط برق سه فاز صورت مي‌گيرد. البته ممكن است در بخش‌هاي تاسيسات منازل مسكوني مثل موتور خانه و… از برق سه فاز نيز استفاده شود. از تفاوت‌هاي برق تك فاز با برق سه فاز مي‌توانيم به توان منتقل شده توسط آن‌ها اشاره كنيم. برق تك فاز ولتاژهاي پايين‌تري را نسبت به برق سه فاز انتقال مي‌دهد.

به عنوان مثال براي تغذيه موتورهاي الكتريكي در مقياس بزرگ از برق سه فاز و براي تامين انرژي وسايل تامين روشنايي، صوتي و تصويري و… از برق تك فاز استفاده مي‌شود. ولتاژ كاري برق تك فاز در ايران بين 220 تا 230 ولت است. جريان تك فاز را مي‌توانيم به صورت مستقيم يا از طريق ترانسفورماتور از برق سه فاز استخراج كنيم.
تفاوت ترانس اتوماتیک و استابلایزر در برق تک فاز
از سوالاتی که همواره ذهن خریدار استابلایزر تک فاز را به خود مشغول می‌کند این است که تفاوت بین استابلایزر و ترانس اتوماتیک تک فاز در چیست؟ به صورت کلی استابلایزر و ترانس‌های اتوماتیک ابزاری هستند که به منظور جبران نوسانات ولتاژ برق شهری به کار می‌روند.

جبران افت ولتاژ در ترانس‌های اتوماتیک تک فاز به این صورت است که اصلاح آن توسط رله‌های به کار برده شده در دستگاه و به حالت پله‌ای انجام می‌شود. در فناوری ترانس‌های اتوماتیک تکفاز ولتاژ خروجی روی یک عدد خاص ثابت نیست و در یک بازه استاندارد مشخص می‌شود. از ویژگی‌های این نوع تکنولوژی می‌توانیم به پله های آن، قیمت مناسب و هزینه تعمیر و نگهداری کم‍‌تر اشاره کنیم.

اما نوع دیگری از ترانس های اتوماتیک تکفاز وجود دارد که با رله کار نکرده و سروو موتور به همراه ترانس دارد. جبران افت ولتاژ در سیستم های سروو موتوری از طریق یک موتور DC و سیم پیچ حلقوی مسی انجام می‌شود. این نوع رگولاتور ها دارای دقت اصلاح نوسان ولتاژ بالاتر می باشند ولی معایبی چون استهلاک زیاد، هزینه نگهداری بالاتر و قیمت گران تر است.

نوع ویژه تری از استابلایزرهای تک فاز نیز وجود دارند که محصول خاص دانش بنیان پرنیک می باشند. این نوع استابلایزرهای تک فاز با تکنولوژی سوئیچینگ و به کمک میکروپروسسور ها کار میکنند و تماما الکترونیکی می باشند. از مزیت های ویژه این محصول، بالاترین دقت در جبران نوسان ولتاژ ( کمتر از 1 ولت ) و عدم وجود قطعات مکانیکی و تبعا استهلاک نزدیک به صفر دارد. این استابلایزر تک فاز در توان های مختلف برای اولین بار در ایران به تولید انبوه رسیده و در ایران و همچنین ایالات متحده آمریکا ثبت اختراع توسط متخصصین پرنیک شده است. از این پس به ترانس های تکفاز رله ای پرنیک ” ترانس اتوماتیک تک فاز ” و به استابلایزر تکفاز سوئیچینگ و استاتیک پرنیک ، واژه ” استابلایزر تکفاز “ به کار خواهیم برد.
انواع ترانس اتوماتیک و استابلایزر تکفاز

استابلایزرها را می‌توان از نظر ساختار به سه گروه استابلایزر رله‌ای، استابلایزر سروو و استابلایزر استاتیکی تقسیم کرد. در ادامه این سه گروه به اختصار بررسی خواهند شد.

ترانس تکفاز رله‌ای: کاربرد ترانس تک فاز رله‌ای عمدتا در مصارف کوچک و خانگی است. از ویژگی‌هایی که سبب محبوبیت این نوع دستگاه ها می‌شود می‌توانیم به قیمت نسبتا کم، دقت اصلاح جریان مناسب و سبکی وزن اشاره کنیم. سرعت پایین اصلاح جریان و طول عمر کم‌تر نسبت به بقیه استابلایزر‌ تکفاز نیز از جمله معایب رله‌ای ها محسوب می‌شوند.
ترانس تک فاز سروو (Servo): دستگاه های سروو دارای ساختاری به شکل سروو مکانیزم یا در اصطلاح فیدبک منفی است. عملکرد این نوع از استابلایزر از ساختار تکنولوژیک سروو بهره می‌برد. کاربرد این دستگاه ها که ترانس هم دارند، در مواردی است که مقدار جریان ورودی بالایی داشته باشیم. دستگاه های تکفاز سروو دارای دقتی بین 1 تا 50 درصد هستند. اجزای اصلی این استابلایزر متشکل از موتور سروو، ترانس خودکار، ترانس افزاینده و کاهنده و همچنین سیستم کنترلی و موتور انتقالی است.
استابلایزر تکفاز استاتیکی (Static): استابلایزرهای استاتیکی که ما به استابلایزر تک فاز میشناسیم، ساختاری کاملا متفاوت با استابلایزرهای رله‌ای و استابلایزرهای سروو دارند. به دلیل استفاده از سیستم پیشرفته، دقت مدیریت ولتاژ در استابلایزرهای استاتیکی بسیار بالا است. در این نوع استابلایزر از هیچ قطعه متحرکی استفاده نمی‌شود بنابراین از یک مبدل الکترونیکی جهت مدیریت جریان استفاده می‌شود. دقت اصلاح جریان در این استابلایزر بسیار بالا (در حد یک درصد) است و کاربرد آن برای محافظت از دستگاه‌های با ارزش بسیار بالا است. به این دستگاه ها بعضا رگولاتور تک فاز سوئیچینگ؛ نیز گفته می شود.

در ادامه دستگاه های ترانس تکفاز رله ای پرنیک و استابلایزر های تک فاز پرنیک به شما ارائه می شود: